حذف سامانه یکپارچه فروش محصولات خودروسازان، مونتاژکاران و واردکنندگان از مهم‌ترین درخواست‌هایی است که فعالان حوزه خودرو از دولت چهاردهم دارند. هرچند این سامانه، پیش از راه‌اندازی هم مخالفانی داشت، اما مشکلات ناشی‌از عدم‌هماهنگی گردانندگان سامانه با شرکت‌های عرضه‌کننده خودرو، نشان داد که تضاد بین «زمان و میزان فروش محصولات» با منافع این شرکت‌ها، سامانه یکپارچه را از هدف غایی خود دور کرده است.
عباس آرگون، عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و کشاورزی ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌خودرو» با اذعان به عدم کارآیی سامانه یکپارچه فروش محصولات خودروسازان عنوان کرد: «برخلاف روش فروش خودرو در سامانه که کمکی به تعادل بازار و حذف دلالان نکرد، عرضه خودرو در بورس کالا باعث ایجاد تعادل در بازار و کاهش قیمت حاشیه بازار کارخانه می‌شود و همچنین باتوجه به ایجاد فضای رقابتی به دلیل شیوه عملکرد بورس، هم تولیدکننده و هم متقاضیان محصولات خودروسازان منفعت می‌برند.»
رئیس کمیسیون بازار سرمایه اتاق بازرگانی ایران در ادامه با اشاره به برخی مخالفت‌ها درخصوص عرضه محصولات خودروسازان توسط بورس کالا تصریح کرد: «تعیین قیمت خودرو در بورس کالا به‌صورت رقابتی قطعا بهتر از شیوه پیش‌فروش محصولات در سامانه یکپارچه فروش یا قرعه‌کشی است. بدین‌ترتیب، قیمت‌گذاری دستوری کنار گذاشته می‌شود و متقاضیان نیز می‌توانند با مراجعه به خودروسازان محصول موردنظر خود را بی‌واسطه خریداری کنند. اما قطعا شرط بازگشت خودرو به بورس کالا، کشف قیمت به‌جای قیمت‌سازی خواهد بود.»
فروش محصولات خودروسازان در شیوه‌های مختلفی آزموده شده است که نتیجه این آزمون و خطاها زیان ۲۰۰همتی دو خودروسازان بزرگ است، به‌نظر شما برای جلوگیری از ادامه راه کارشناسان و تصمیم‌گیران در یک‌دهه گذشته، چه اقداماتی می‌تواند ازسوی دولت چهاردهم موثر باشد؟
همان‌طور که دبیر انجمن خودروسازان مطرح کرده است فروش خودرو برای بنگاه‌های خودروسازی کشور زیان چند ده‌میلیونی به دنبال دارد. برای پایان دادن به این سیکل معیوب، دولت باید راه‌های آزموده پیشین را کنار بگذارد. اگر این اراده در دولت چهاردهم تقویت شود و فروش محصولات با قیمت تعیین‌شده به‌صورت قرعه‌کشی یا هر روش دیگری که بیرون از سازمان خودروساز تعیین می‌شود، کنار گذاشته شود؛ این بنگاه‌ها از فروش زیر قیمت تمام‌شده محصول نهایی معاف می‌شوند و دیگر شاهد افزایش روزافزون زیان خودروسازان نخواهیم بود.
شیوه نوبت‌دهی و فروش محصولات از طریق قرعه‌کشی به متقاضیان دارای گواهینامه بدون پلاک‌فعال که در سامانه فروش یکپارچه دنبال می‌شد، حال به خودروسازان تکلیف شده است تا با همین شیوه رأسا اقدام به عرضه خودرو کنند. این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این نگرانی وجود داشت که با کنار گذاشتن سامانه یکپارچه فروش خودرو، کارشناسان وزارت صمت مجددا خودروسازان را مجبور به عرضه محصولات به‌واسطه شناسایی متقاضیان از طریق قرعه‌کشی در صف‌های تشکیل‌شده کنند و در فروش فعلی ایران‌خودرو شاهد این موضوع هستیم. هرچند سامانه هم برقرار است و خودروهای وارداتی همچنان باید از همان طریق عرضه شوند. درواقع تا زمانی که قیمت‌گذاری دستوری برداشته نشود و فاصله قیمتی بین نرخ کارخانه و بازار برقرار باشد، شیوه‌هایی مانند قرعه‌کشی و نوبت‌دهی هم پابرجا خواهد بود. اما در زمانی که قیمت‌گذاری دستوری کنار گذاشته شود و خودروسازان بدون دغدغه بتوانند هم‌وغم خود را بر تولید متمرکز کنند، به خودی خود افزایش تولید صورت می‌پذیرد. بدین صورت تقاضای کاذب و سوداگران از بازار خودرو خارج می‌شوند و تولید یک‌میلیون و ۵۰۰هزار دستگاه می‌تواند جوابگوی نیاز بازار باشد.
بورس کالا یکی از شیوه‌های کشف قیمت و اثرگذار برای آزادسازی نرخ محصولات خودروسازان معرفی می‌شود. به نظر شما آیا زیرساخت‌های لازم برای عرضه محصولات خودروسازان در این سازمان برای کنار زدن شیوه‌های شناسایی متقاضیان خودرو از طریق قرعه‌کشی و یا سامانه فروش یکپارچه وجود دارد؟
با فروش خودرو به‌صورت قرعه‌کشی، دست مصرف‌کننده واقعی از دستیابی به محصول کوتاه بود، زیرا برخی افرادی اقدام به خرید می‌کنند که قصد دارند بعد از یک بازه زمانی خودرو را با سود بیشتر به فروش برسانند. به عقیده من، قیمت شفاف و رقابتی به نفع مصرف‌کننده و تولیدکننده تمام می‌شود. عرضه خودرو در بورس و کشف قیمت در این بستر، شرایط را به‌گونه‌ای فراهم می‌کند که تولیدکننده به دنبال ارتقای کیفیت و مدیریت محصول باشد تا رضایتمندی مشتری را کسب کند.
میزان افزایش قیمت مورد تقاضای خودروسازان با نرخ محصولات آن‌ها در بازار آزاد بسیار فاصله دارد. آیا فروش محصولات خودروسازان با قیمت‌های مد نظر خودشان در بورس کالا، می‌تواند حجم صف متقاضیان را کاهش دهد؟
فعالان صنعت خودرو اذعان می‌کنند تولید زیان در صنعت خودرو با فروش بیشتر شدت می‌یابد. هرچند که این زیان بین زنجیره تامین، بنگاه‌های خودروساز و سهامداران تقسیم می‌شود، اما مصرف‌کنندگان نیز از وضعیت حال حاضر ناراضی هستند. گرچه این نگرانی وجود دارد که عرضه دوباره خودرو در بورس کالا موجب افزایش قیمت آن به میزان نرخ حاشیه بازار شود، اما دولت می‌تواند با ابزارهای نظارتی از مهندسی بازار توسط واسطه‌ها جلوگیری کرده و رضایت متقاضیان را جلب کند. بنده معتقدم؛ قیمت‌گذاری دستوری تولیدکننده را در معرض زیان قرار می‌دهد. به همین دلیل تولیدکننده اعم از خودروساز و قطعه‌ساز در بخش‌هایی کیفیت را کاهش می‌دهد تا قیمت تمام‌شده را پایین نگه دارد و ضرر کمتری کند. در چند سال گذشته همه طرف‌های درگیر موضوع خودرو ناراضی بودند؛ از مصرف‌کننده و تولیدکننده تا سهامدار و شرکت‌های زیرمجموعه خودروسازان که همگی با این شیوه‌ها متضرر می‌شوند. به همین دلیل موافق عرضه خودرو در بورس هستم. البته باید از قیمت‌سازی در این بخش جلوگیری شود.
مهم‌ترین درخواستی که از سوی فعالان بازار و صنعت خودرو مطرح می‌شود، از سرگیری واردات خودرو با حجم متناسب با نیاز بازار است و فعالان بازار این حوزه معتقدند آزادسازی واردات خودرو طی دو سال گذشته نتوانسته پاسخگوی متقاضیان در بازار خودرو باشد. به نظر شما آیا واردات خودرو نو و دست‌دوم می‌تواند بر نرخ محصولات خودروسازان داخلی تاثیرات بسزایی داشته باشد؟
ابتدا باید با عرضه خودرو در بورس کالا مراقبت‌های لازم انجام شود تا قیمت کاذب ایجاد نشود و برخی افراد با سوءاستفاده به‌نحوی نرخ محصول نهایی را بالا نبرند که مصرف‌کننده زیان کند. با واردات هم‌زمان خودروهای صفرکیلومتر و عرضه محصولات کارکرده نیز رقابت در بازار ایجاد می‌شود. این روند، خروج بازار از انحصار را رقم می‌زند که منفعت تولیدکننده و مصرف‌کننده را به دنبال دارد. زیرا تولیدکننده کیفیت را افزایش می‌دهد و مصرف‌کننده حق انتخاب بیشتری دارد و مجبور نیست فقط از تولیدات داخلی خرید کند. اما انحصار، موجب افت کیفی محصول می‌شود و خرید از طریق واسطه موجب بالا رفتن قیمت برای مصرف‌کننده می‌شود که ضرر را برای هر دو سو در پی دارد. پس اگر اختلاف قیمت بازار و کارخانه، تقاضای کاذب را افزایش می‌دهد، درمقابل؛ عرضه در بورس می‌تواند تعادل را در این بازار ایجاد کند.
